TOTBİD Dergisi

TOTBİD Dergisi

2023, Cilt 22, Sayı, 6     (Sayfalar: 560-566)

Deprem yaralanmalı hastada kompartman sendromu ve fasyotomi: Ne zaman, nasıl?

Ufuk Özkaya 1, Mehmet Burak Yalçın 1

1 Memorial Bahçelievler Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği, İstanbul

DOI: 10.5578/totbid.dergisi.2023.84
Görüntüleme: 557
 - 
İndirme : 551

Deprem yaralanmaları, çok yüksek enerjili yaralanmalardır, ağır yumuşak doku hasarlarına ve açık kırıklara yol açabilir. Altında kalınan enkazın ağırlığı ve daha da önemlisi enkaz altında kalma süresi, ilk tıbbi tedaviye kadar geçen süre, ortaya çıkabilecek hasar miktarını doğrudan etkiler. Deprem gibi kitlesel felaketlerde hizmet verilecek sağlık merkezlerinin ve personel yetersizliğinin de etkisi ile tedavide gecikmeler yaşanabilir. Ezilme sonrasında ilk 6-8 saatte sağlık merkezine ulaştırılabilen erken dönem hastalarda kompartman sendromu tablosu gelişmişse, cerrahi tekniğine uygun yapılacak fasyotomi ile herhangi bir fonksiyon kaybı yaşanmadan ekstremite kurtarılabilir. Ayrıca hastada hayatı tehdit edecek metabolik bir klinik tablo oluşmaz. 8-24 saatte sağlık merkezine ulaştırılabilen gecikmiş kompartman sendromlu depremzede grubunda kompartman sendromu tablosu artık değişmeye başlar ve fasyotomi endikasyonu azalır. Enkaz altından daha geç dönemde çıkartılabilen crush sendromu tablosu oturmuş olan hastalarda ise çok daha seçici davranılmalıdır. Ancak alt yapısı çok zarar görmemiş, tıbbi personel sıkıntısı olmayan ve klinik takibini eksiksiz yapabilecek kliniklerde, ameliyathane şartlarında tekrarlayan seri debridmanlar yapılabilecekse fasyotomi düşünülebilir. Uygun olmayan zamanlama ve cerrahi teknikle yapılmış fasyotomilerin enfeksiyona ve ampütasyona neden olabileceği unutulmamalıdır. İleri derecede hasarlanmış, vasküler yaralanmanın da eşlik ettiği crush sendromu gelişmiş hastalarda enfeksiyonun, hastanın hayatını kaybetmesine de yol açabileceği için ampütasyon hayat kurtarıcı bir seçenek olarak akılda tutulmalıdır.

Anahtar Kelimeler : ezilme sendromu; deprem; fasyotomi; kompartman sendromu