TOTBİD Dergisi

TOTBİD Dergisi

2022, Cilt 21, Sayı, 3     (Sayfalar: 249-303)

Deprem yaralanmalı erişkin hastada ezilme (crush) sendromu

İlhan Kurultak 1

1 Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Nefroloji Bilim Dalı, Edirne

DOI: 10.5578/totbid.dergisi.2022.40
Görüntüleme: 1053
 - 
İndirme : 2138

Depremler tüm dünyada yaygın olarak görülen ve bundan sonra da görülmesi kesin olan doğa olaylarıdır. Richter ölçeğine göre büyük olan (6,4-7,5 şiddetinde) depremler ciddi yıkımlara ve can kayıplarına neden olabilir. Bu çaptaki depremlerde ölü ve yaralı oranı kabaca 1/3 seklinde gerçekleşir. Ölümlerin yaklaşık %75-80`inin sarsıntı sırasında ve hemen sonrasında gelişen yapısal bina çökmesine, %5-10`unun yaşamsal alt yapının hasarı sonucu gelişen problemlere, geriye kalanların da takip eden günlerdeki medikal sorunlara bağlı olduğu görülür. Ezilme (crush) sendromu bu sorunların başında gelir. Ezilme sendromunda temel olan tetikleyici, özellikle ekstremite kaslarında basıya bağlı gelişen perfüzyon azalması veya kaybı sonrası gelişen rabdomiyoliz (RM)`dir. Enkaz altında kurtarılmayı bekleyen afetzedenin ekstremitesinde basının devam etmesi, kas hücrelerinden açığa çıkan toksik maddelerin sistemik dolaşıma karışmasına engel olur. Ancak, afetzedenin kurtarılması bu engeli ortadan kaldırır ve reperfüzyon sonucu hasarlı bölgeye geçen sıvı hipovolemi, hemodinamik bozulma ve hemokonsantrasyona; toksik maddeler ise hiperkalemi, hiperfosfatemi, metabolik asidoz, oligüri, myoglobulinuri, akut böbrek hasarı, çoklu organ yetersizliği sendromu ve uygun medikal yaklaşım başarılamazsa mortaliteye neden olur. Riskin azaltılmasında, afetzede daha enkaz altındayken ampirik olarak başlanan agresif intravenöz (İV) sıvı tedavisi çok önemlidir. Hastaneye ulaşacak kadar şanslı olan hastalarda elektrokardiyografi (EKG), erken ölümlerde ana neden olan hiperkaleminin tespiti ve zamanında tedavisi için yapılacak ilk tetkik olmalıdır. Sonrasında gelişen medikal problemlere multidisipliner yaklaşılmalı, her vaka özelinde tedavi ve takip bireyselleştirilmelidir.

Anahtar Kelimeler : akut böbrek hasarı; ezilme sendromu; deprem; intravenöz sıvı tedavisi; rabdomiyoliz